Визначний душпастир і ревний організатор церковного життя нашої Церкви в умовах режиму післявоєнної Польщі, о. митрат Василь Гриник народився 27 грудня 1896 р. у селі Кошелів Жовківського повіту (Львівщина) в сім’ї Якова і Параскевії (з дому: Стегній) Гриників.
Василь Гриник в 1915 – 1918 рр. служив в австрійській армії, а потім, до весни 1919 р. в Українській Галицькій Армії. Навчався у львівській духовній семінарії, яку закінчив у 1922 р. Священничі свячення прийняв з рук єпископа Йосафата Коциловського 31 липня 1921 р. в катедральному соборі св. Івана Хрестителя в Перемишлі.
Отець Василь Гриник в роках 1922 – 1923 служив сотрудником у перемиській катедрі, в роках 1941 – 1946 був її парохом. Був духівником й викладачем в єпархіяльній духовній семінарії. 1926 р. іменований соборним крилошанином Перемиської капітули. Виконував функції радника і референта єпископської курії, а також в 1941 – 1946 рр. був деканом Перемиського деканату.
Зарештований поляками, разом з єпископом Й. Крциловським та ще 16 заарештованими 21 листопада 1945 р. перевезений у тюрму в Ряшеві. Примушуваний підписати декларацію про своє «добровільне» переселення до УРСР. 17 січня 1946 р. під конвоєм доправлений до прикордонної станції Медика та переданий органам НКВС у Мостиськах. Звільнений 24 січня 1946 р., разом з єпископом Й. Коциловським повернулися до Перемишля. Коли військові примусово виселили з капітульних будинків єписопа Григорія Лакоту та крилошан, до 17 серпня 1946 р. переховувався в Перемишлі, а тоді за сприянням директора «Карітас» о. д-ра Єроніма Коциловського, разом з о. М. Деньком вантажним авто був перевезений у Радимно, звідки поїздом подався до Кракова. Переховувався у монастирі Отців Камедулів у краківському районі. Викладав богослов’я семінаристам IV курсу.
1 квітня 1947 р. о. Василь Гриник був іменований генеральним вікарієм Примаса Польщі архиєпископа А. Ґльонда. Душпастирював у Білянці Горлицького повіту. Згодом виїхав до Варшави, де після додаткового навчання дістав дозвіл служити в латинському обряді.
Отець Василь Гриник 7 квітня 1948 р. відправив першу Службу Божу для виселених греко-католиків у Новому Дворі Ґданському. У 1950 – 1968 рр. був душпастирем в Циганку. У 1950 – 1953 рр. доїжджав до Битова, а після закриття цієї душпастирської станиці, доїжджав до Квасова, що біля Славна. 23 липня 1953 р. Примас Польщі Ст. Вишинський зажадав від о. Василя Гриника зліквідувати греко-католицькі душпастирські станиці.
Заарештований 22 квітня 1954 р. утримувався під слідством у Ґданську, пізніше у Варшаві. Був обвинувачений у тому, що «силовими методами намагався змінити устрій Польської держави, з цією метою співпрацював з українським націоналістичним рухом, […] особисто опрацьовував звіти, у яких зводив наклеп на устрій Народної Польщі й на Радянський Союз і передавав їх до Ватикану для подальшого використання з метою підтримки фашистського українського руху», крім того, «багаторазово приймав від Пушкарського і кардинала Ґльонда матеріяльну допомогу на загальну суму близько 10 (десять) тисяч доларів, частину якої розподілив поміж греко-католицьких священників. Засуджений до 6 років позбавлення волі та 3 років позбавлення громадянських прав. Вирок був оскаржений у касаційному порядку 28 листопада 1955 р. вироком Верховного суду у Варшаві дії о. В. Гриника перекваліфіковано й засуджено до 6 років побавлення волі. Вирок відбував у Вронках і Ґданську.
Отця Василя Гриника достроково звільнили 18 липня 1956 р. Повернув до організаторської праці й душпастирювання для греко-католицьких громад. 8 листопада 1966 р. верховний архиєпископ Йосиф Сліпий іменував його митратом. В роках 1967 – 1977 виконував функцію генерального вікарія Примаса Польщі для вірних греко-католицького обряду.
Помер у Перемишлі, похоронений 31.05.1977 р. в капітульній гробниці на головному міському цвинтарі, вул. Ю. Словацького, поле R2.
за матеріалами:
«Духовенство Перемиської єпархії та
Апостольської адміністрації Лемківщини», Богдан Прах, Львів 1915.
Ksiądz Bazyli (ukr. Wasyl) Hrynyk urodził się 27 grudnia 1896 r. we wsi Koszelów na terenie obecnej Ukrainy. Wieś Koszelów należała do parafii Nowa Wieś wchodzącej w skład dekanatu Kulykiwskiego (eparchia przemyska) i mieszczącej się w oblasti (odpowiednik polskiego województwa) lwowskiej a rajonie (powiecie) żółkiewskim. Pochodził z chłopskiej rodziny Jakuba i Paraskiewii z domu Stehnij. Edukację Bazyli rozpoczął w szkole powszechnej w Koszelowie, którą ukończył w 1907 r. Następnie uczęszczał do gimnazjum we Lwowie. Swoje nauczanie zwieńczył maturą napisaną 9 sierpnia 1915 r. we Lwowie. Koniec nauki przypadł na lata I wojny światowej. Skutki wojny ks. Hrynyk odczuł boleśnie – zaraz po pomyślnym zdaniu matury został wcielony do austriackiej armii. Pod koniec wojny (1918) został przydzielony do oddziałów Ukraińskiej Galicyjskiej Armii. Ks. Hrynyk w 1918 r. wstąpił do Seminarium Lwowskiego, a po dwóch latach został przeniesiony do Seminarium Przemyskiego. Święcenia prezbiteratu wraz z dwunastoma innymi kandydatami do stanu duchownego przyjął z rąk bpa Jozafata Kocyłowskiego w greckokatolickiej katedrze św. Jana Chrzciciela w Przemyślu 30 lipca 1921 r, będąc wówczas na trzecim roku studiów filozoficzno-teologicznych. Naukę w seminarium zakończył 28 czerwca 1922 r. Biskup Kocyłowski widząc zdolności młodego kapłana powierzył mu od 7 lipca 1922 r. funkcję wikariusza w katedrze w Przemyślu, którą pełnił do 1 marca 1923 r. Od początku swej duszpasterskiej pracy ks. Hrynyk zasłynął jako wybitny kaznodzieja. Kiedy seminarium w Przemyślu usamodzielniło się od lwowskiego w 1921 r., jednym z głównych problemów była obsada profesorska, gdyż w następstwie działań wojennych diecezja przemyska utraciła wielu czołowych wykładowców. Wśród nowo powołanych wykładowców w seminarium znalazł się młody kapłan Bazyli Hrynyk. Obowiązki ojca duchownego pełnił od 1 marca 1923 – do 1 października 1928. W latach 1924-1939 był wykładowcą w greckokatolickim seminarium duchownym w Przemyślu. Jako bliski współpracownik ordynariusza przemyskiej diecezji bp. Jozafata Kocyłowskiego, ks. Hrynyk został aresztowany wraz z nim 19 września 1945 r. przez polskie organa bezpieczeństwa i przetrzymywany był w więzieniu w Rzeszowie. 14 stycznia 1945 r. duchowni zostali zwolnieni i powrócili do Przemyśla.
Ostateczna deportacja hierarchii Greckokatolickiej Diecezji Przemyskiej miała miejsce w dniach 25-26 czerwca 1946 r. Ks. Hrynykowi udało się tym razem uniknąć wywózki. Przez jakiś czas ukrywał się w Przemyślu, a następnie wyjechał do Krakowa, gdzie początkowo zamieszkał w greckokatolickiej parafii św. Norberta u ks. Stefana Hraba, a później w klasztorze oo. Kamedułów na Bielanach. W czasie pobytu w Krakowie, wspólnie z greckokatolickimi duchownymi Hrabem, Deńko i Hozą przygotował opracowania o sytuacji duchowieństwa i wiernych Cerkwi greckokatolickiej w Polsce, które przy pomocy Prymasa Hlonda dotarły do Stolicy Apostolskiej na ręce greckokatolickiego bp. Jana Buczka. W maju 1947 r., po aresztowaniu ks. Hraba, wyjechał z Krakowa i przebywał przez jakiś czas w Pruszkowie k. Warszawy. W 1948 r. ks. Hrynyk został przydzielony do rzymskokatolickiej parafii w Wiercinach (pow. Malbork). Na Żuławach było duże skupisko Ukraińców przesiedlonych w ramach akcji „Wisła”, gdzie zaczął odprawiać dla nich Liturgie greckokatolickie w Nowym Dworze Gdańskim, przeniesione następnie do pobliskiego Cyganka. Utrzymywał też kontakty z pozostałymi duchownymi greckokatolickimi i próbował organizować religijne życie grekokatolików w innych regionach. Zakładał punkty duszpasterskie na terenie diecezji gdańskiej oraz gorzowskiej. Ksiądz Hrynyk stale informował Stolicę Apostolską o losach Cerkwi greckokatolickiej w Polsce. Sprawozdanie (podpisując się ps. „Kleryk”) dla bp. Buczki przekazał poprzez tzw. „Prowid OUN” – nielegalną siatkę ukraińskiego podziemia, będącą w rzeczywistości prowokacją polskiego kontrwywiadu, który dokumenty te przejął. To prawdopodobnie stało się bezpośrednią przyczyną aresztowania. Ks. Bazyli Hrynyk zatrzymany został przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego 20 kwietnia 1954 r. i przewieziony do więzienia w Gdańsku. Wyjście na wolność w 1956 r. nie oznaczało jeszcze dla ks. Hrynyka w pełni przywrócenie wszystkich praw, jakie posiadał przed aresztowaniem. Dopiero 16 czerwca 1969 r. Sąd Wojewódzki postanowił zarządzić zatarcie skazania ks. Bazylego Hrynyka z wyroku Sądu Wojewódzkiego. Po wyjściu na wolność ks. Bazyli dalej prężnie działał na rzecz reaktywacji Kościoła Greckokatolickiego w Polsce. Wspólnie z ks. M. Deńko, o. B. Bałykiem OSBM oraz ks. M. Ripeckim wystosowali w 1956 r. memoriały do prymasa Wyszyńskiego w sprawie restytucji Kościoła Greckokatolickiego. Za swoje oddanie Kościołowi ks. Hrynyk, Deńko i Ripecki w 1966 zostali odznaczeni godnością mitrata. Trud i oddanie ks. Bazylego Hrynyka zauważył również prymas Wyszyński i mianował go w 1967 r. Wikariuszem Generalnym przy Prymasie Polski dla oządku greckokatolickiego. Z chwilą nominacji ks. Bazyli przeniósł się do Przemyśla, gdzie pełnił obowiązki duszpasterza grekokatolików, którzy korzystali z kościoła garnizonowego, ponieważ kościół katedralny bezprawnie przejęli z chwilą aresztowania bp. Kocyłowskiego oo. Karmelici i nie chcieli dopuścić grekokatolików do ich katedry. Z tym i wieloma innymi problemami borykał się Wikariusz Generalny przebywając w Przemyślu. Wycieńczenie spowodowane uwięzieniem, choroby oraz podeszły wiek doprowadziły ks. mitrata Bazylego 31 maja 1977 r. do śmierci. Został pochowany w grobowcu Greckokatolickiej Kapituły Przemyskiej. W nowej Polsce ks. mitrat Bazyli Hrynyk doczekał się upamiętnienia swojego imienia poprzez nadanie nazw ulicom w Białym Borze i Pasłęku.
opr. ks. Roman Storoniak
(світлини: отець Василь Гриник; на Службі Божій з о. Іваном Булатом, отець митрат В. Гриник, капітульна гробниця на міському цвинтарі в Перемишлі; поховання о. В. Гриника; посвячення меморіальної дошки встановленої в церкві в Цинанку 28. 08 2012 р.; меморіальна дошка пам’яті о. Василя Гриника)
