19 stycznia (6 stycznia wg juliańskiego kalendarza) Kościół Greckokatolicki obchodzi święto Epifanii czyli wspomnienie Chrztu Pańskiego w rzece Jordan, podczas którego objawiły się trzy Boże Osoby.
Dzień wcześniej wiernych obowiązuje surowy post, w świątyniach sprawowane są Królewskie Godziny (Carski Czasy) i Nieszpory z Liturgią św. Bazylego Wielkiego. Wieczorem wierni zsiadają do uroczystej wieczerzy (Szczedrij Weczir) podobnie jak przed Bożym Narodzeniem. Po wspólnej modlitwie oraz odczytaniu fragmentu Pisma Świętego głowa rodziny wita wszystkich słowami Chrystos Chreszczajestja! (Chrystus przyjmuje Chrzest!). Pozostali członkowie rodziny odpowiadają W rici Jordani (W rzece Jordan), po czym spożywają wodę święconą. Wieczorem w cerkwiach sprawowane jest Wielkie Powieczerze (Kompleta) z Łytią, podczas którego wielokrotnie odśpiewywany jest hymn Z nami Bóg, zrozumcie to narody i ukorzcie się, albowiem z nami Bóg.
W sam dzień Epifanii po zakończeniu Boskiej Liturgii następuje obrzęd Wielkiego Poświęcenia Wody. W jego trakcie odczytywane są trzy fragmenty proroctwa Izajasza zapowiadające przyjście Mesjasza na świat by zbawić ludzkość. Następnie czytany jest fragment listu św. Pawła do Koryntian mówiący o przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone oraz o wodzie na pustyni. Fragment Ewangelii od św. Marka opisuje Chrzest Jezusa w Jordanie. Po ekteniach, w których wierni proszą o uświęcenie wody, kapłan odczytuje trzy antyczne modlitwy błogosławieństwa po których trzykrotnie błogosławi wodę kolejno: zapalonymi potrójnymi świecznikami, dłonią, dmuchając na wodę w kształcie krzyża (część egzorcyzmu), a także zanurzając w wodzie krzyż podczas gdy wierni odśpiewują troparion święta: „Podczas chrztu Twego, Chryste, w Jordanie* miało miejsce uwielbienie Trójcy świętej:* bo głos Ojca zaświadczył o Tobie,* nazywając Cię umiłowanym Synem * i Duch pod postacią gołębicy potwierdził niewątpliwość tego oświadczenia.* Chryste Boże, Któryś się objawił* i oświecił wszechświat, chwała Tobie.” Po zakończeniu błogosławieństwa kapłan kropi wiernych wodą.
W okresie pandemii wierni nie czerpią wody lecz przynoszą z sobą naczynia z wodą, którą później spożywają, a także kropią nią swe domy.
Święto Epifanii (popularnie zwane Jordanem) jest jednym z najbardziej uroczystych w Kościele Greckokatolickim. Często woda jest błogosławiona w jej naturalnym środowisku (rzeka, staw, jezioro) gdzie procesyjnie zmierzają wierni.
(red.)
